Recyclage, dat kennen we (nog onvoldoende). Hergebruik van producten. Of van de grondstoffen die opnieuw voor een ander product kunnen herwerkt worden. Metalen zijn erg goed recycleerbaar, glas en papier ook redelijk.

Van afvalplastics worden nieuwe dingen gemaakt als zitbanken, verkeersremmers, palen enz. Het gemengde materiaal is eigenlijk onzuiver en van mindere kwaliteit dan de originele delen. Daarom wordt deze vorm van hergebruik ook wel downcycling genoemd. Hergebruik met een neerwaarts effect naar telkens minder waardevolle en goede materialen en kwaliteit.

Upcycling is een term die in 1994 werd geïntroduceerd door Reiner Pilz in een interview. In 1999 was UpCycling de titel van een boek van Gunter Pauli en Johannes F. Hartkemeyer. Een goede uitwerking kreeg het in 2002 in ‘Cradle to Cradle: Remaking the Way We Make Things ‘van William McDonough en Michael Braungart (in 2013 opgevolgd door The Upcycle).

Echte upcycling of Cradle to Cradle (C2C) begint bij het ontwerpen van een nieuw product. Dat moet zo geconcipieerd zijn dat alle onderdelen demonteerbaar, herstelbaar en herbruikbaar zijn en na (en tijdens) de productie en het gebruik een meerwaarde worden als nog zuiverder of betere grondstof, of door schone lucht of water te produceren als afvalstoffen.  Upcyclen is vaak technisch wel mogelijk, maar economisch niet rendabel.

Tegenwoordig wordt het woord Upcycling gegijzeld en verkracht. Het is onze hand die we voor onze ogen houden om de realiteit niet te zien, om onszelf een vals goed gevoel te geven. Een neologisme of geweten sussende newspeak. Het verdraaien van de waarheid of het mooier doen voorkomen door middel van eufemismen.  Zoals een invasie die vredesmissie wordt genoemd.

Het is krom taalgebruik, dat negatieve feiten een positief vernisje geeft. In dit geval heet het ook greenwash: we noemen alles bio en eco, op de meest bedrieglijke manieren. Hetzelfde product in een verpakking waarvan een (onder)deeltje uit gerecycleerd materiaal bestaat krijgt plots een (vaak zelfbedacht) ecolabel. Dat verkoopt beter. De eco- logica van de eco nomie.

Afgedankte oude spulletjes noemen we, nadat ze (niet te veel!) afgestoft zijn, vintage, waarna ze, met wat romantisch sentiment, duur kunnen verkocht worden. Vind ik dus best wel aanvaardbaar als recyclage.

In de praktijk is upcycling vaak een excuus om wegwerpmateriaal opnieuw te gebruiken. Terwijl we wegwerpspul eigenlijk zouden moeten vermijden. Alles zou herstelbaar, degelijk en herbruikbaar moeten zijn.

Veel upcycling is gewoon flauwe kul. Vroeger noemden we dat in de jeugdbeweging ‘knutselen met waardeloos, corrigeer: kosteloos materiaal’.

Perfect (her)bruikbare spullen worden onbruikbaar gemaakt en gedegradeerd tot lampenkap en t-licht ornament. Bestek en gerei worden kapstok, vergiet wordt lampenkap. (Misschien was het toch al lek?) Schoteltje en kopje worden kandelaar of luster.

Ze zijn daardoor niet meer bruikbaar voor waar ze het best voor geschikt zijn.  Zonde toch? Als spullen niet meer bruikbaar zijn voor hun oorspronkelijke functie, en ze kunnen ook niet meer hersteld worden, en je maakt er dan iets bruikbaars en nuttigs van, vind ik het wel kunnen.

Autobanden worden (giftige!) speeltuigen?

(Delen van) houten meubeltjes worden geverfd (!) en tijdelijk als iets anders gebruikt (vaas, zitje, kapstok, poppenkast…) Wel vaak mooi en origineel.

Er zijn ook wel leukigheidjes bij: LP als tijdschriften rek, of gebogen tot kom.

Lijm gelijk wat aan elkaar, spuit er kleurrijke, glimmende lak op en het is kunst.

Bovendien met een glimlach te verkopen, want het is wereld reddend. Je hebt immer iets dat zou weggegooid worden, (nog) niet weggegooid. (De volgende generatie mag het opruimen.) Je hebt er dan nog milieubelastende stoffen als lijm en lak aan toegevoegd.

Vaak volstaat een likje verf voor schijnheilige ‘upcycling’.

Creatief hergebruik van afgedankte materialen kan erg origineel zijn. Maar het gaat dus eigenlijk meestal om downcycling, hetgeen we voor onszelf goedpraten met krom woordgebruik. Zelfs ons woordgebruik hiervoor is upcycling van recycling, maar eigenlijk downcycling.

Nederlands: opwaarderen van hergebruik, maar eigenlijk degraderen of vernielen.

Gecamoufleerd met modieuze Engelse termen. Greenwashing newspeak.

(Groen kleurende dubbelspraak?)