Tag archieven: natuurlijke vijver

Wandelende boer(en-wijsheid) Herckenrode

Een paar interessante weetjes oppikken uit de ervaring van een milieubewuste bioboer maakt het de moeite waard om hem op zijn wandeling te volgen. Veel percelen worden begraasd met Belgische melkschapen en het Vlaams schaap. Van beide rassen zouden er slechts weinig (600 en 300) over zijn. Waarmee ze zeldzamer zouden zijn dan panda’s.  En je kan ze gratis gaan bekijken!

boerschapenDaarom werd de kleine kudde goed opgevolgd en verzorgd. Dat bracht veel extra werk met zich mee, en zorgde voor zwakke nakomelingen. Later werd er bewust voor gekozen de dieren meer aan hun lot over te laten, en de natuur haar werk te laten doen. Gedurende enkele seizoenen werden zwakke en zieke dieren hiervan de dupe. Maar de resterende schapen waren sterker en gezonder. En er was geen hulp meer nodig bij het lammeren. Uiteindelijk dus een volledige win-situatie.

(In tegenstelling bv tot de commerciële teelt van dikbillen: geforceerde dieren met (te) veel vlees, die jaarlijks een keizersnede te wachten staat om het kalf ter wereld te brengen.)

boernetelDoor de niet-drachtige jonge dieren wat langer dan normaal op een perceel te laten, gaan ze ook minder voor de hand liggende gewassen (gedeeltelijk) afeten (zoals russen (grasachtigen)).  En ook de grote brandnetel die in zaad staat. Zodat ze zich niet verder uitzaait. Brandnetels zonder zaad blijven onaangeroerd.

Kweek is met 90% succes bestreden door de plant te ’ambeteren’.  Met een cultivator wordt ze bij droog weer met de wortels losgetrokken (meermaals in een seizoen). En blijft dan gewoon op de akker liggen om te verdrogen. (Frezen werkt tegengesteld. Dan verspreid je stukken wortel.)

boervijverBij het vullen van een oude, al lang droogstaande vijver bleek zowat alle water door de losse (vrij zandige) grond inclusief mollengangen makkelijk weer terug leeg te lopen. Gezien toevoer van water (van de Demer) geen probleem is werd de poging lang aangehouden. Dat bleek als methode voldoende om te kunnen slagen in de aanleg van een natuurlijke vijver. Het nat houden van de bodem, verrijkt met bladval en uitwerpselen van watervogels volstaat om een slijmerige en dichte laag op de bodem te creëren. Na 3 jaar was de diepte een (waterdichte) vijver.

Verder zijn van op de wandelpaden en –routes de wijdse landschappen en de grandeur van de abdij natuurlijk ook indrukwekkend. Maar dat kan je in Hasselt zelf gaan ontdekken, ook zonder gids.

Een natuurlijke vijver (of dam) (waterdicht) maken

Hier in de buurt is dat geen probleem: gewoon uitgraven, klaar.  Midden Limburg (be) wordt ook wel De Wijers of het 1000 vijvergebied genoemd. Door de ontginning van ijzerhoudend gesteente ontstonden er vanzelf overal vijvers. Later werden ze uitgediept om vis te kweken. Ook door turf steken ontstonden er plassen, en nog later door het ontginnen van zand en grind. Sommige zijn als stortplaats met afval gevuld, andere worden uitgebaat om te duiken, surfen, zeilen, kamperen, zwemmen, vissen…

gleyvijver3Als je een plas wil maken op een doordringbare laag zal je die ondoordringbaar moeten maken door klei (of bentoniet) aan te voeren en bodem en zijwanden hiermee te bekleden. Je kan natuurlijk ook met plastiek, rubber of andere kunststof werken, of een bekleding van beton of gecementeerd metselwerk toepassen. Maar het kan ook wat natuurlijker. De partikeltjes van klei zijn zo klein en zitten zo dicht op elkaar dat ze geen water doorlaten. Als je geen klei in de buurt hebt, is er nog een andere natuurlijke methode mogelijk.

gleyBuffaloEr ontstaan ook natuurlijke poelen en vijvers, zelfs op zandige gronden. Dat gebeurt in laagten waar organisch materiaal samenkomt en compacteert, en op plekken waar varkens, maar ook (water)buffels en andere dieren trappelen, mesten en wentelen. Er zijn 3 processen die verondersteld worden bij te dragen aan de waterdichtheid.

gleyvijver11 Organisch materiaal wordt (anaeroob, zonder zuurstof) afgebroken tot de kleinste bestanddelen. Als je in een vijver duikt vindt je op de bodem meestal wel takjes en bladeren. Maar daaronder zit heel fijn slib dat bij de minste aanraking in dichte wolken kan opwaaieren. Om daarna traag, als fijn stof terug te bezinken. Die kleine deeltjes kunnen dicht genoeg zijn om water tegen te houden.

2 De anaerobe bacteriën die voor afbraak zorgen zouden ook een gladde, slijmerige en ook waterdichte film tussen het materiaal vormen. Dit biologisch membraan dicht de bodem.

gleyvijver43 Bij dierenpoelen zou ook de vertrappeling voor verdichting zorgen, en daarbij ook voor het waterdichten. Bijkomend zou door het schudden en trillen van de grond de grotere delen (steen, grind..) naar boven komen, en de fijne delen beneden verzamelen. Het effect dat je ook ziet als je een door ontbijtgranen gaat schudden. Het wordt ook Brazil nut effect  of Granular convection genoemd.

Een oude Russische methode imiteert dit effect om vijvers of dammen te maken. Het wordt gleying genoemd. Ik kan er het woord klei in herkennen.

gleyPodzolNatuurlijk gleygronden zijn groen-blauw-grijs door de zuurstofloze vochtigheid waardoor ijzerverbindingen reduceren. Het land is nat en vruchtbaar, de grond zuurstofarm, hard en samenklevend, en traag doorlaatbaar.

Om dit proces na te bootsen worden lagen organisch materiaal zoals mest, en meerder lagen plantaardig materiaal: gras, bladeren op de bodem en wanden aangebracht in een laag van ca. 20 cm. Het geheel wordt dan van lucht afgesloten met een laag aangestampte aarde. (Dat zou ook weer (tijdelijk) met kunststoffolie kunnen.) De anaërobe fermentatie vormt in 1 à 2 weken bacterieslijmdraden die permanent de bodem kunnen afdichten. Na twee weken kan de bekleding verwijderd en de vijver kan gevuld worden.

gleyvijver2Een andere mogelijkheid is dus een laagte te omheinen, de bodem regelmatig nat te maken en vee intensief hiervan gebruik te laten maken. Of zelf gaan trappelen en kneden.

In een ondiepe vijver kan alle leven dood gaan door strenge vorst. Zorg er daarom voor dat er een punt is dat minsten 80 cm diep is.