Tag archieven: tuin

Zuinig met water in een droge tuin

Help je groenten en gewassen hitte en droogte te overleven. Ieder beetje hulp kan verschil maken. Wat zorgt voor uitdroging? Lage grondwatertafel en weinig neerslag. Maar ook wind! Zon. Een luchtige, losse bodemstructuur.

Wind en zon kan je temperen door hogere beplanting tussen lagere gewassen, of door op perceelranden struiken of een (eetbare) haag te zetten. Vermijd lijnrechte structuren en rijen, plant of zaai liever afwisselende soorten in een zeshoekig patroon, of in spiraalvormen.

Een bijkomend hulpmiddel voor wat schaduw en als windbreker is reliëf in de tuin voorzien. Maak de tuin niet vlak, voorzie bedden en ruggen (ook beter niet lijnrecht). Pas hier en daar Hügelkultur toe. (Gracht graven, vullen met een houtberg, en terug afdekken met de uitgegraven aarde.)

De grond zal minder uitdrogen als je zorgt dat die bedekt is en blijft. Dat kan door te mulchen met organisch materiaal. Bij gebrek daaraan kan je ook karton of zelfs keien gebruiken. Of (lage) begroeiing zoals klaver en vogelmuur. Bedekking kan ’s ochtends ook condens vangen. Dauw ontstaat als de temperatuur van de lucht daalt tot onder het dauwpunt waarbij de waterdampdruk van de luchtlaag vlak boven de aarde het verzadigingspunt bereikt.

De ondergrond is liefst vochthoudend. Vocht doorlatend zijn kiezel, grind en zand. Fijnere partikels laten minder lucht en verdamping toe. Ga dus liever niet (veel en diep) ploegen, woelen of graven. Leem met compost is prima. Een humusrijke, zwarte bovenlaag is ideaal. Op minder geschikte grond kan je het zaï-principe toepassen. Maak een put(je) in de grond (zand) en doe daar compost in. Zaai en plant hierin, en zorg voor mulch.

Geef water (lang) na zonsondergang, zodat er weinig verdampt. Vermijd temperatuurshocks (ijskoud putwater over verhitte planten). Geef water op (of in!) de grond, niet op de plant (waar het druppels kan vormen die als een vergrootglas stralen kunnen bundelen en het blad verbranden).

(Moderne technieken gebruiken druppelslangen en (ondergrondse) zweetslangen en pompen, of vochthoudende korrels.)

Zuinig en weinig water geven kan volgens het doopselprincipe. En door gebruik van de olla pot. Een olla is een rondbuikige pot met een korte, brede hals. Hij werd vroeger ook gebruikt als kookpot en asurn. In de tuin is de olla (spreek uit als ojja) een ongeglazuurde, poreuze, terracotta irrigatiepot die tot aan de nek wordt ingegraven tussen de planten. Je vult hem met water en legt een deksel over de opening (tegen vuil, verdamping, muggen). De koelere ondergrondse opslag verhindert verdamping. De plantenwortels groeien naar de pot toe en onttrekken er water aan. Je vult hem 1 à2 maal per week en bespaart zo 50-70% water en veel werk. Door de afsluiting kunnen muggen geen eitjes leggen in het water.

Voor de winter moet je de pot uitgraven en binnen bewaren (tegen bevriezen).

(Hetzelfde waterdoorlatend principe wordt in de zeer gebruikt als koelkamer(tje).

Je kan zelf een bruikbare pot maken door een bloempot te gebruiken. Maak het bodemgat dicht door een laagje mortel in de pot te gieten, en gebruik eventueel een passende aardewerk schotel (uit hetzelfde materiaal) als deksel.

Combineer allerhande technieken én planten. Plant in gevarieerde groepjes, niet bv prei netjes op een rij. Wortel ertussen zorgt voor schaduw en bodemdekking.

Een aantal zuiderse planten zijn behoorlijk droogte bestendigd: druiven, olijven, vijgen, lavendel …

Kies voor gewassen met een kort groeiseizoen, en voor miniatuurvariëteiten die minder water nodig hebben om vruchten te ontwikkelen.

(Redelijk) droogtetolerante groenten:

  • Armeense komkommer
  • artisjok Jeruzalem
  • asperges (meerjarig)
  • aubergine
  • cowpea (droogtebestendige lange boon met zwarte ogen)
  • groen gestreepte cushaw squash
  • kikkererwten
  • lima boon Jackson Wonder
  • mais Black Aztec en Hopi Pink
  • meloen Iroquois’
  • Mosterdgroente (soort Chinese ijsbergsla)
  • Motboon (Vigna aconitifolia)
  • okra
  • paprika’s
  • pepers
  • peulvruchten allerhande
  • rabarber (eenmaal volwassen)
  • snijbiet
  • Tepary bean
  • watermeloen Suiker Baby
  • wereldbol artisjok (Cynara cardunculus)
  • zoete aardappel

Dek ook de composthoop af met een schaduwgevende laag, en begraaf vochtige materiaal onder de bovenlaag (koffiedrab, rot fruit e.d.)

Bio-logische plantenlabels

Vind je ’t ook zo’n vreemd zicht? Mensen die gezond en biologisch gaan tuinieren, en dan plastieken potjes en labels gebruiken? Alles moet ecologisch zijn in ons tuintje, maar we gaan wel een hoop rommel als kunststoffen en  synthetische inkt in de grond stoppen. Natuurlijk, (?) de lucht zit ook vol vervuilende stoffen…. Maar het kan wel consequenter. Onder invloed van UV (in zonlicht) degraderen kunststoffen en komen de partikels in de grond terecht. En later allicht ook in je groenten en je lijf.

Welke natuurlijke materialen en schrijfproducten kan je gebruiken voor tuinlabels?

labels1Keramiek. Volg eens een workshop, en maak je eigen kaartjes. Geschreven in natte klei, en later gebakken. Voorzie eventueel losse en herbruikbare nummers, en letters van het alfabet (op hartjes, kaartjes, schijfjes..).
Geen zin om zelf aan de slag te gaan? Je kan ook met potlood op aardewerk bloempotjes (of scherven) schrijven.

Ik gebruik vaak gewoon stevig karton en potlood. Nee, ik weet niet of er schadelijke additieven inzitten. Maar karton met een originele basiskleur zal allicht beter zijn dan kleurrijk bedrukte stukken.

labelAlu

Aluminium is licht, stevig, gaat zeer lang mee en is weersbestendig. Het is bovendien een zacht metaal, eenvoudig te zagen of te knippen (afhankelijk van de dikte), waarin je ook makkelijk kan graveren of krassen. Of met een spijker puntjes in slaan.

labelsHout

 

Houten latjes. Van een kratje, of gespleten stokken die je gladschuurt. Je kan er met potlood op schrijven. Of brand de tekst erop met een hete soldeerbout. Of ieder puntig stukje staal dat je verhit. Heel geschikt en kant-en-klaar: de stokjes van ijsjes! (Of een houten wasknijper.)

labelsLei

 

Verzamel wat scherven van leisteen (van oude daken, dakwerker, wandelingen…). Vroeger schreven we er met een griffel op. Dat is iets weerbestendiger dan krijt. Maar er bestaat ook watervast krijt van bijenwas.

 

labelsSchelp

Schelpen van Ensis worden omwille van de lange en smalle vorm, ook ‘scheermessen’ genoemd. De inhoud van deze zeevruchten wordt in de keuken gebruikt, de schelp kan je in de tuin gebruiken. Beschrijven kan –voor zover ik weet- alleen met sommige stiften. Misschien weet er iemand een milieuvriendelijker alternatief? Dat mogelijk ook kan gebruikt worden op (witte) keien?

labelsKeiAls je al een paar jaar getuinierd en gewied hebt, zal je plantjes al in een heel vroeg stadium herkennen. En is er eigenlijk geen label meer nodig.
Heb je meerdere soorten van eenzelfde gewas, dan kan je dat perfect in je tuinboekje noteren.  Je wilt volgend jaar toch ook nog weten waar 4 jaar geleden de kool stond? Dat is genoteerd. Dus eigenlijk ook geen label nodig. En dat kan natuurlijk ook voor zaaibakjes.
En als er toch verwarring mogelijk is, kan je er een milieuvriendelijk nummer bij planten, en dat in je tuinboekje noteren.

Als je de labels aan een twijg wil hangen, gebruik dan liever ook geen acryl, nylon, kunstraffia ed. Werkbare alternatieven zijn metaaldraad (koper, ijzer, verzinkt), katoen (dat meestal wel zeer milieuonvriendelijk geteeld is), touw van vlas, leder (veters van restjes huid), wol, paardenhaar, schors.

En als we dan toch bezig zijn, vervang de plastieken potjes door perspotjes, karton of aardewerk.

labelsGieterIk ben niet heiliger dan de paus. Ik gebruik ook een goedkope, plastieken gieter. Eigenlijk ondertussen al de 4de.  Want als ie stuk is kan je hem alleen nog weggooien. Misschien had ik toch ook beter meteen een zinken (of verzinkte) erfstuk gekocht.
En in mijn sokken zit er ook acryl.
Maar ik doe mijn best
Het is vaak gemakkelijk, en goedkoop. Soms schijngoedkoop. Mijn gieter was veel goedkoper geweest als ik die van mijn grootvader kon blijven gebruiken. Ging generaties mee. Benieuwd hoe mijn kleinkinderen daarover gaan denken.

Alternatieve tuinen

Veel mensen willen wel gezonder leven, en een groenere omgeving met gezond en goedkoop voedsel, maar weten niet goed hoe ze daar zelf iets aan kunnen doen, of zelf aan kunnen beginnen. Er zijn nochtans heel wat mogelijkheden, tientallen dingen die je zelf kan ondernemen.

atuinSlaatjesVoedsel is een basisbehoefte, maar ook de basis van belangrijke veranderingen.  Het veranderde verzamelaars in landbouwers, en boeren in industriëlen. Er werd voor gevochten, en het beslist nog steeds over leven of dood. En gezondheid. Onze verslaving aan suiker spreekt boekdelen.
Voedsel kan de hele samenleving veranderen. De Grieken zullen door hun aardappelrevolutie overleven en nieuwe waarden in een veranderde samenleving waarderen.

Door je eigen voedsel in handen te nemen, kan je voor jezelf en je omgeving een belangrijke verandering inzetten. Je kan onafhankelijker,  en (gedeeltelijk) zelfvoorzienend worden voor basisbehoeften.

Alternatieve tuinen

Opvallend is dat veel alternatieven vooral in grote steden worden ontwikkeld. Waar de nood het hoogst is…. Wat schaars is, wordt als waardevol gezien: groen, biologische voeding, ruimte… Waar we veel van hebben verspillen we: verpakking, zuiver (?) water, schone lucht… Op het platteland lijkt het allemaal nog niet zo dringend. Hoewel…

Oatuinraammdat veel mensen niet goed weten waar en hoe ze kunnen beginnen met zelf te zorgen voor hun eigen gezonde(re) voeding, heb ik een 20-tal bestaande mogelijkheden  verzameld. Een beetje veel voor 1 blogtekst. Maar ik heb het wel in een presentatie gegoten waarin alle mogelijkheden met meer dan 120 foto’s worden besproken.

Het parcours loopt van kleine raamtuintjes (windowsfarming) over balkontuinen, verticale tuinen,  daktuinen en zelfs dakakkers met complete daklandbouw. Recent werd zo een hele brok agrocultuur letterlijk naar een hoger niveau getild.
Ook de soms wat meer clandestiene methoden als guerilla gardening en guerilla grafting worden uit de doeken gedaan. Met boeiende en fraaie resultaten.

atuinAquaMinder gekende vormen van tuinbouw als hydrocultuur en aquaponics bieden ook combinatiemogelijkheden, vooral op beperkte oppervlakten. Ondertussen is er al een hele industrie op deze manier met kweken van voeding bezig.

Klassiekers als volkstuinen worden opgevolgd door gemeenschapstuinen, schooltuinen, zelfoogsttuinen en CSA-projecten die allemaal ook een sociale meerwaarde beogen en bekomen. ‘Adopteer een tuin’ is een fijne mogelijkheid die hier ook perfect bij aansluit. Al die mogelijkheden worden ook op een ecologisch verantwoordde manier uitgebouwd.

Alternatief tuinieren
atuinTafelGeen chemische sproeistoffen (tegen insecten, schimmels, onkruiden) of kunstmest (NPK…), enkel (hand- en licht machinaal-) werk en natuurlijke producten en methoden. Niet het boekhoudkundig aantal met winst verkoopbare kilo’s oogst staan voorop, maar wel gezonde voeding. En de basis daarvoor is een gezonde, levende bodem.
Net als in kaalgekapte stukken Amazonewoud alles afsterft en woestijn wordt, is dat ook zo voor kale akkers waar slechts 1 gewas wordt geduld. De grond is voor lange tijd dood. En wat er van leeft ook: bacteriën, schimmels, insecten, vogels, kruiden…  Een alternatieve tuinier stimuleert vooral een gezonde basis met veel en gevarieerd bodemleven. Een oerwoud vol micro-leven. Een levende bodem.

atuinCompostBiologisch tuinieren, mulchen, compost maken en gebruiken, permacultuur, zaden ruil en zelf ‘wildplukken’ zijn mogelijkheden om van de kleinste tot de grootste tuin een waardevol stukje aarde te maken.

Al deze info is ook terug te vinden op de website http://toverleven.cultu.be/ . Als je de benaming in het <Zoekvak> intikt, kom je meteen bij de betreffende artikeltjes terecht.

Wie interesse heeft om de presentatie voor een groep te laten doorgaan (ca. 2u30), kan daarvoor altijd contact opnemen. (Als de verplaatsing in (of uit) Limburg (be) aanvaardbaar is. Dus niet in Kaapstad.)