Veel –zelfs vervelende- onkruiden zijn eetbaar. Je hoeft ze niet te zaaien, en vindt ze toch in overvloed.
Maak er stamppot van, gebruik ze in salades, soep, pesto, omelet, quiche, pizza, e.a.
Van enkele onkruiden als netel en paardenbloem is meestal wel geweten dat ze voor consumptie geschikt zijn. Andere zijn vaak nog verrassende ontdekkingen.
Eetbaar betekent niet noodzakelijk lekker. Maar smaken verschillen. Zijn witlof, spuitjes, spinazie, radijs… een lekkernij, of eerder bweuk….? Leuk, hier komt de meuk…
In principe kan je de grote brandnetel (Urtica dioica) en de kleine brandnetel (Urtica urens) ook rauw eten als je de blaadjes veelvuldig oprolt om de brandhaartjes te breken. Een riskante en tijdrovende klus. Dus liever (handschoenen gebruiken en) even in kokend water doen. Gebruik de eindknop en de (vier) bovenste bladeren. De andere bladeren zijn ook eetbaar, maar wat ouder en taaier. En je vindt er toch meer dan genoeg. Past goed in pesto, kaas en brood.
Brandnetelzaden bevatten 10% olie. Je kan ze drogen en persen. Vezels zijn bruikbaar voor neteldoek.
De blaadjes en bloemen van alle soorten zijn eetbaar. Ook die van niet prikkende dovenetels (Lamium) als de paarse (Lamium purpureum) de witte (L. album), de gevlekte (L. maculatum) en de gele dovenetel (L. galeobdolon).
De Japanse duizendknoop (Fallopia japonica, synoniem: Polygonum cuspidatum) is een invasieve exoot die nu hier woekert. Geiten, runderen en varkens smullen er van. En ook voor ons is het eetbaar. Ze smaken als rabarber, een groente uit dezelfde plantenfamilie. En je kan ze ook zo bereiden. Oogst scheuten tussen de 15 en 25 centimeter. De iets dikkere best eerst schillen.
Hondsdraf (Glechoma Hederacea) is een sterke, woekerende bodembedekker, met mooie ronde blaadjes en paarse bloempjes. Als je er vindt, vind je er veel. Beetje bitter, maar lekker op een boterham met kaas. Werd vroeger i.p.v. hop gebruikt om bier te brouwen. (Net als gagel.)
Harig (Galinsoga quadriradiata) en kaal knopkruid G. parviflora) vind je bijna overal, vooral in de tuin. Jonge bladeren en stengels (voor de bloei) kunnen in soepen, stamppot, salade en als spinazie.
Zuring of zurkel (Rumex, meerdere soorten, de meeste zijn eetbaar) heeft grote, langwerpige bladeren, bruikbaar als spinazie of in salades, quiche, soepen en sauzen. Een bekend gerecht op basis van veldzuring (Rumex acetosa) is paling in ’t groen.
Grote lisdodde (Typha latifolia L.) groeit langs de waterkant, herkenbaar aan de rietsigaren. Jonge scheuten van de grote lisdodde hebben aan de binnenkant een witte stengel die zelfs rauw eetbaar is. De wortelstokken (onder water) zijn zeer voedzaam. Oogst enkel bij schoon water. Was en verhit de wortels (i.v.m. mogelijke bacteriën). De zetmeelrijke binnenkant kun je eten na het koken of bakken.
Jonge knoppen van de grote lisdodde kun je eten als asperges. Het stuifmeel van de bloem is bruikbaar als meel.
Zaden kan je ook eten (pluizige gedeelte er af branden en dan de zaden roosteren of drogen).
De jonge scheuten van het kleefkruid (Galium aparine) kan je eten na een kort dompelbad in kokend water om de kleefkracht van de blaadjes weg te nemen Van de geroosterde zaadjes kan je koffie maken. En thee van de bladeren en de stelen. (Ook bruikbaar als zuursel en om te reinigen.)
De Romeinen aten vroeger al kaasjeskruid (Malva sylvestris of M. neglecta, nu een algemene bermplant) als groente: smoren of stomen. Zaden, zaaddozen en bloemetjes zijn ook eetbaar.
Van zilverschoon (Potentilla anserina) kan je de wortels uitgraven en eten.
Weegbree (ruige- Plantago media, smalle- P. lanceolata en grote- P. major ) is rauw te eten en bevat veel vitamines. Hij kan gebruikt worden in plaats van sla of spinazie. De zaadjes kunnen tot poeder worden vermalen en toegevoegd aan bloem om als meel te dienen.
Engelwortel (Angelica archangelica) heeft wat zoete stengels en bladeren. De stengel wordt als gekonfijt fruit gebruikt (ook in cake, pudding, jam en likeur..). Verse blad en de stelen kunnen geplukt worden in het voorjaar en in de zomer voor de bloei. Je kan ze ook drogen. Zaden ook.
Als de plant voor de wortels gekweekt wordt kan je de bloeistengels wegsnijden zodat de voedingsstoffen zoveel mogelijk naar het wortelsysteem gaan. Oogst van de wortels kan in de herfst van het tweede jaar.
Zoete etherische olie wordt gewonnen door stoomdestillatie van de wortels of van de vruchten en de zaden als basis voor parfum en likeur (Vermouth).
Eetbaar als spinazie of sla: uit de ganzenvoetfamilie (Chenopodium) melganzevoet (Ch. album) en Brave Hendrik (Ch. bonus henricus) (ook (meel (‘mel’) van) de zaden). Ook melde ( Atriplex): tuinmelde (A. hortenis).
Vogelmuur (Stellaria media) is een prima eetbare bodembedekker.
Zevenblad; zie eetbare siertuin.
Herderstasje (Capsella bursa-pastoris ) heeft eetbare blaadjes, bloemetjes, zaden en wortel.
Haagwinde (Calystegia sepium) en akkerwinde (C. arvensis) zouden eetbaar blad, bloem, zaad en wortel (wassen en stomen) hebben.
Van melkdistel (Sonchus) gebruik je het jonge blad, van brem de gele bloemen.
Van teunisbloem (Oenothera Biennis) zijn wortels, blad, zaden en bloemen eetbaar.
Jonge blaadjes van boerenwormkruid (Tanacetum vulgare) worden traditioneel in Diest in pannenkoeken gebakken.
Van perzikkruid (Persicaria maculosa) zijn de blaadjes bruikbaar als spinazie, of in quiche.
Paardenbloem (Taraxacum officinalis): rooster de wortel voor koffie en eet jong blad als sla (eventueel bleken). Van de bloem maak je (voor de zaadvorming) marmelade. De steel is giftig.
Rijpe lijsterbessen (Sorbus aucuparia L.) zijn eetbaar. Ook bruikbaar voor koffie.
Klein hoefblad (Tussilago farfara) is er al snel na de winter. Jonge bladeren en bloemknoppen zijn bruikbaar.
(Groot hoefblad (Petasites hybridus) is giftig.)
Van gewone berenklauw (Heracleum sphondylium) zou de gekookte wortel ook eetbaar zijn. De jonge blaadjes en scheuten zijn eetbaar. Niet verwarren met de reuze berenklauw (Heracleum mantegazzianum) die branderige blaren kan veroorzaken! (De jonge scheuten en blaadjes zijn nog ongevaarlijk.)
Heel veel pitten van bessen en vruchten zijn giftig. Afbreekbaarheid en cumulatie van het gif zijn belangrijk, en de dosis. Dat geldt ook voor de giftige aardappelen en tomaten die we vaak en veel eten. Koken helpt.
Je kan best i.v.m. parasieten alle plantendelen uit het water eerst verhitten voor je ze eet.
Pluk enkel waarvan je zeker weet dat het eetbaar is. Neem anders liever een foto van een plantje voor determinatie. Leer goed determineren (en lezen). Gebruik betrouwbare en recente bronnen. Baseer je nooit enkel op een foto. Baseer je nooit op 1 enkele bron op internet (iedereen kan er om het even wat op publiceren.)
Moet er nog zaad zijn??
Vreucht van eigen bodem is een proeverijen en lokale productenmarkt op zondag 8 november (12-18u) in De Bottelarij, Ulbeekstraat 21, Ulbeek- Wellen. Een leuke, authentieke markt waar je lokale producten kan proeven en kopen, met allerlei infostanden en randactiviteiten die ervoor zorgen dat we gezellig kunnen ontmoeten en feesten. Die past prima in bovenstaande filosofie. Die plaatselijke productie en consumptie noemen we ook ‘korte keten’, een korte weg van boer naar bord.
Een 25-tal deelnemers zal een standje met lokale ambachtelijke producten opzetten. Je kan er kennismaken, proeven en kopen. Vlees, groenten, dranken, honing, kruiden, kaas, fruit, .. Je kan er gezellig en feestelijk mensen ontmoeten, informatie uitwisselen en gezond genieten.
Maakbaarheid: mensen kunnen samen iets realiseren en boetseren dat goed is
