Tag archieven: elektriciteit

Zonder stroom 3.Koken & douchen

Om een beetje warm te blijven is er niets zo lekker als een kop koffie. Of warme chocolademelk. Of een kom soep. Hoe gaan we dat oplossen zonder elektrisch fornuis en zonder microgolfoven?
Ook weer dezelfde twee mogelijkheden: warmte bewaren door isolatie, of toevoegen via een open vuur of vlam.
Zet wat heet water klaar in een thermoskan. Voor thee, oploskoffie en oplossoep hoef je geen kokend water. Dat is overigens ook niet te drinken. Heet volstaat.  Je kan natuurlijk ook vooraf koffie, thee of soep maken en die in een isoleerkan bewaren. Blijft tot 12 uur en langer warm.
Je kan het ook warm houden boven een theelichtje in een stabiele en veilige houder.  Voor sauspannetjes en theepotten bestaan er verschillende modellen in metaal en keramiek.
Of je kan hierboven een flesje voor de baby opwarmen. Tenminste toch de inhoud, in een pannetje.
Maar pap kan je ook in een isoleerkan warm houden.
Heb je geen thermos voorzien, en wil je toch iets (op)warmen? Dan hebben we vuur en brandstof nodig. Houd er rekening mee dat pannen en ketels boven een open vuur flink zwart kunnen worden. Kijk dus uit welke potten je gebruikt. Maak ze na gebruik zo snel mogelijk weer schoon. Voor zover dat nog kan.
Om koude vloeistoffen te verwarmen (of te koken) is één theelichtje te weinig. Als je op een veilige manier 3 stuks onder een klein pannetje of pot kan zetten, kan het wel nog lukken. Gebruik dunwandige reservoirs. Zodat er minder warmte naar het metaal, en meer naar de vloeistof gaat.
En uiteraard een deksel, om minder warmte te laten ontsnappen.
Met onze Senseo’s, Nespresso’s en koffiezetautomaten zouden we nog vergeten dat je koffie ook gewoon zelf met kokend water door een filter kan opgieten. Vraag maar aan je moeder. Of grootmoeder. Je hebt er wel heel heet water voor nodig.
Voor kampeerders allicht geen probleem. Wees voorzichtig met campingvuurtjes in huis. Zorg ervoor dat ze stabiel staan. Vervang gasbusjes of flessen niet binnenshuis, en zeker niet als ze heet zijn, of bij open vuur.
Voor het garen van gerechten met weinig brandstof of energie wordt er al zeer lang gebruik gemaakt van de in onbruik geraakte hooikist. Die werkt als een thermos. Je plaatst een ketel aan de kook gebrachte aardappelen, rijst of pasta in een goed geïsoleerde box. Het garingsproces gaat gewoon verder. Door het (beperkte) warmteverlies duurt het wel 2 à 3 maal zo lang eer je gerecht klaar is.
Een geïmproviseerde hooikist kan bestaan uit kartonnen dozen (1, of 2 in elkaar). Of uit een koeltas of frigobox, gevuld met handdoeken en/of oude kranten. Gebruik materiaal onder en tegen de ketel dat hitte kan verdragen (en niet smelt). Plaats de ketel in de kist zonder te morsen. Het isolatiemateriaal moet droog blijven, anders verliest het (veel van) zijn werking!
Je kan ook gewoon wat slaapzakken rond de ketels draaien. (Weer: geen ongeschikte (kunst)stof tegen hete ketels!)
Douchen, wassen
Je hoeft het warm water niet meer uit te vinden. Gewoon vooraf warm maken.
Het principe van de thermos of hooikist is natuurlijk ook bruikbaar om water heet te houden als je zeker weet dat je het nodig hebt. Anders heeft het weinig zin om hier vooraf energie in te steken.
(O ja, met koud water kan je je ook wassen…)
Hetzelfde doen we trouwens nu ook al met een warmwaterboiler. (Elektrisch of via de cv.) Dus het water dat daar in zit is ook na enkele uren nog warm genoeg voor een douche of bad. Eén.
Voor een douche verbruik je veel minder water en energie. Dus die verdient sowieso de voorkeur.
Voeger gingen we met het hele gezin achter elkaar in hetzelfde warme zeepsop. Een grote zinken teil voor de kachel. Ketels met water er boven op. En als het water te veel afkoelde werd er wat heet (oppassen!!) bijgegoten.
Bij Marcel thuis was het al niet anders. Hij vertelt soms dat de laatste er smeriger uit kwam dan hij er in ging.
Als je geen 3 uur kan wachten voor je douche, zorg dan vooraf voor warm water. Water blijft lang warm. Zeker in een hooikist. Of emmer in emmer (eventueel ook met tussenliggende isolatie, en uiteraard met een deksel. Of een taartschotel met handdoeken over.. (Giet geen kokend water in een plastieken emmer!)
Wil je er mee douchen, giet dan eerst koud water in een emmer. Vul bij met heet water tot de temperatuur goed is. En zet die samen met een gieter(tje) met broes klaar in bad. Voor 1 of 2 personen. 
Leuk toch, die avonden zonder elektriciteit.
(Als je het eerste icoontje rechts in de donkere balk aanklikt kan je een melding ontvangen
zodra de volgende tekst verschijnt.)

Zonder stroom 2: verlichten

Ik weet niet om welke reden we vroeger ook wel eens zonder elektriciteit zaten. Maar er was altijd een petroleumlamp in huis. Eén. Dat betekende dat die avonden iedereen rond de tafel in de huiskamer zat. Soms om te lezen, maar meestal om gezelschapsspelletjes te doen. Altijd fijne momenten in de warme, gele gloed van de lamp. En ja, we moesten wat extra voorzichtig zijn om het ding niet om te stoten. (Ik heb dit plaatje hierbij gekozen omdat er ook een reflector op staat. Die zijn extra handig, maar vindt je niet zo veel.)
Een kleiner model dat aan een beugel kan opgehangen worden heet een stormlantaarn. Je kan er dus ook mee naar buiten. Ze hingen zelfs bij stormweer op schepen en schuiten, evenveel om te zien als om gezien te worden. En eigenlijk zijn ze best ook wel decoratief. En niet duur.
Maar het meest voor de hand liggend zijn natuurlijk kaarsen (en theelichtjes).  Wil je meer licht, dan gebruik je meer kaarsen. Zorg er voor dat ze goed vast in een stabiele houder staan. Plaats ze niet onder of in de buurt van brandbare spullen: gordijnen, boekenrek of -planken, leggers en schappen, zetels, schilderijen of wandtapijten.
Ook voor kaarslicht kan een reflector handig zijn. Die kan je perfect zelf knippen uit een drankblikje.  Het materiaal is dun, stevig, goed te snijden of knippen, en te plooien. Kijk uit, want de randen zijn messcherp!
Ook alcohol is zeer brandbaar, vooral als hij wat opgewarmd is. Je kan er mee flamberen. Kijk dus extra uit met sterke dranken als je een diner bij kaarslicht wil organiseren.
Het is trouwens een fabeltje dat je het warm krijgt van het drinken van alcohol.
Het zou natuurlijk wel jammer zijn als je kaarsen en olielampen in huis haalt, en vergeet om ook voor een aansteker of lucifers te zorgen. Vroeger waren lucifers wel waardevoller dan nu. Ze werden na gebruik uitgeblazen. En bewaard! (Doe ze niet terug in hetzelfde doosje voor de kop afgekoeld is!) Als je opnieuw een vlammetje nodig had om een andere brander van het gasvuur, of een kaars aan te steken, dan nam je met een gebruikte lucifer vuur van een brandende vlam. Zonde om daarvoor telkens een nieuwe lucifer te verspillen.
Uiteraard heb je al een zaklamp in huis? En reserve batterijen? Of opgeladen batterijen.
Het kan ook zonder batterij, als je zelf voor energie zorgt. Je knijpt de katjes in het donker…
Tegenwoordig zijn er modellen met een draaihendel die de geproduceerde energie ook een tijdje kunnen opslaan, zodat je tijdens het gebruik niet constant moet blijven knijpen. (Wordt het daarom een knijpkat genoemd? Philips gaf het die naam,. Het geluid van de draaiende dynamo kan ook aan een snorrende kat doen denken.)
(Er zijn ook nog chemische lichtsticks die bv ook onder water kunnen gebruikt worden. Soms ook als feestartikel.) Maar ik heb er geen idee van welk minder of meer gevaarlijk chemisch afval we hiermee verbruiken. Kies liever voor hernieuwbare of herbruikbare oplossingen in plaats van wegwerpmateriaal.)
Of krijg een lumineus idee. Of nodig een verlichte geest uit. (Geen despoot.) Het schijnt (!) dat zelfs een middel tegen hoofdpijn verlichting kan brengen.
Voor handige knutselaars zijn er allicht ook generatoren te maken die met mensbediening stroom kunnen opwekken. Of het energierendement altijd nuttig is, rekening houdend met de energiekost voor de productie van het apparaat, is vaak zeer twijfelachtig of negatief. Maar wel een leuk idee. Zeker voor fitnesscentra.
Een gadget dat een leuke combinatie  tussen kaarslicht en led-verlichting oplevert is de JOI lamp. De warmte die het theelichtje produceert wordt gebruikt om elektriciteit op te wekken. Die op haar beurt weer 8 LED-lampjes kan voeden. Handig hieraan is dat je de ledlampjes kan richten, zoals een bureaulamp. De lichtopbrengst is voldoende, maar veel minder stralend en schitterend dan de publiciteitsfoto’s en filmpjes willen laten vermoeden. Het ding is eigenlijk ook veel te duur. Je kan beter zuinige ledlampen gebruiken voor verlichting. Maar het maakt je natuurlijk wel een beetje meer onafhankelijk van de levering van elektriciteit. In die zin toch een leuk , maar te duur hebbeding.
(Volgens hetzelfde principe is er ook een Eco-fan: ventilator om op de kachel warme lucht te verplaatsen.)
(Mocht je het via internet willen aankopen dan vind je buiten de Lage Landen (en Europa) gunstiger prijzen. Maar houd rekening met (naast de verzendingskosten) de douanekosten plus daarbij een administratiekost voor de invoer. Waardoor de duurdere inlandse vaak toch nog goedkoper zijn.)
Volgende aflevering: warm douchen en koken zonde elektriciteit.
(Als je het eerste icoontje rechts in de donkere balk aanklikt kan je een melding ontvangen
zodra de volgende tekst verschijnt.)

Zonder stroom 1: ToDo

Met de prettige aankondiging dat er in vooruitziend België deze winter  stroomonderbrekingen mogelijk zijn waarbij bepaalde regio’s voor 3 uur (of ..?) afgesloten kunnen worden, is het allicht interessant om vooraf eens na te gaan hoe Jan Modaal dit zo comfortabel mogelijk kan overbruggen.
Een levensbedreigend probleem is het (normaal) niet. Onze (over)grootouders waren er al kei-goed in, net als vele volkeren nu nog in alle uithoeken van de wereld. Met een beetje vooruitkijken en voorbereiden wordt het minstens zo leuk als de legendarische (?) autoloze zondagen die we toch ook overleefden. En Y2K (de mogelijke megaproblemen die computers zouden veroorzaken bij de overgang van 1999 naar het jaar 2000.)
De Bode van Limburg, 07/07/17
Cortessem. – Verlichting.-
Wij hopen binnenkort de elektrieke verlichting te bekomen, gelijk ze reeds is te Diepenbeek, Loon, Wellen, Beverst, Bilzen enz. Vele huisgezinnen hebben hunne bijtreding beloofd.
Licht en warmte produceren en benutten zonder elektriciteit te gebruiken, dat betekent in de praktijk meestal dat we (open) vuur en brandstof nodig hebben. Wees daarmee in alle gevallen zeer voorzichtig. Vooral in huis! Zorg er voor dat je een branddeken en een blusapparaat (bv dat uit de auto) bij de hand hebt. Bedenk vooraf hoe je kan blussen (bv geen water op brandende olie-achtige producten!) en welke vluchtwegen voor iedereen bruikbaar zijn. Ga dus nooit lichtzinnig om met vuur.
1.Verwarming
Voor je (extra) gaat verwarmen moet je eerst nagaan hoe je de beschikbare warmte zo goed mogelijk kan bewaren. En dat kan door te isoleren.
In Vlaanderen kent iedereen een marcelleke, dat in Nederland een singlet heet. (Mouwloos, aan de hals uitgesneden, nauw aansluitend hemdje. Wordt gedragen als onderlijfke of als T-shirt.)
Ik ken –echt waar- mensen die het normaal vinden om hun huiskamer tot 24°C te verwarmen en de hele winter in een marcelleke rond te lopen. Maar wel klagen over de kostprijs van stookolie.
Het is allicht een beetje wennen, maar het kan met ettelijke graden minder.
En zeker met aangepaste kleding: warme pantoffels en een trui. Prima isolatie voor de lichaamswarmte die je hebt.
Dus in een verwarmde kamer kan je makkelijk nog 3 uren met aangepaste kleding en zonder verwarming blijven zitten.
Daarnaast kan je ook de woning zelf isoleren. Houd er rekening mee: zoveel te meer je doet aan isolatie, zoveel te meer aandacht je ook moet hebben voor ventilatie. Sluit je huis niet hermetisch af. Er is luchtverversing en -toevoer nodig, zeker als er vuren branden. Iedere vlam heeft zuurstof nodig, net als levende wezens! En produceert daarbij ook nog gevaarlijk koolstofmonoxide (en andere gassen).
Veel isolatieresultaat haal je uit zolder en/of dakisolatie (omdat warmte stijgt, en dus langs boven verdwijnt), en het vervangen van enkel door dubbel glas. Er is in de handel ook folie te vinden waarmee dit (tijdelijk) kan.
Tochtstrips en –borstels rond (oude) deuren en ramen zijn ook een kleine investering waard.
Je kan vooraf ook wat warmte stockeren.
Bijvoorbeeld door een waterkruik (kersenpitkussentjes, (bak)steen e.a.) vooraf te verwarmen en isolerend in te pakken (met kranten, handdoeken, slaapzak…)
Nog steeds koude voeten?  Je weet toch dat ruzie kil is? En vriendschap en liefde warm.
Dus kan je elkaar toch heet maken? Of vertel om beurt een hete mop. (Als: ga in een hoek van de kamer zitten: daar is het altijd 90°.)
En/of vroeg naar bed gaan.
Ik voorspel een babyboom 9 maanden na het afschakelen van de elektriciteit. Per regio.
Zou het ondanks betere isolatie nog wenselijk zijn om bijkomende warmte te produceren dan zijn een kachel of haard het meest voor de hand liggend. Als je tenminste een goede schoorsteen hebt. En brandstof.
Naast steenkool, bruinkool, houtskool en hout voor de kachel zijn er ook haarden (en tuinstralers) die verwarmen met gas in flessen, of kerosine of petroleum (wiekkachel). Je vindt hierin zowel kleine toestelletjes voor de camping, als zwaardere met een groter vermogen. Wees altijd voorzichtig met vervangen of bijvullen van brandstof. Doe het pas als de kachel is afgekoeld, en liefst buiten.
Houd bij verbranding van elke brandstof  rekening met zuurstof verbruik en CO productie.
Zorg dus niet alleen voor brandstof, maar ook voor een CO melder. Jaarlijks sterven er mensen door CO vergiftiging.
Kom dus ook niet op het idiote idee om binnenshuis een barbecue aan te steken.
En verplaats geen toestellen waarin vuur brandt.
Regelmatig duikt bij koude het idee van een bloempotkacheltje op. Naast een ander soort gebruik van warmte (Infra Rood i.p.v. convectie) heeft het zeker ook een psychologisch effect. Je vindt er op t-over-leven meer over.
Mocht je bij langdurige koude zin krijgen om in de auto te gaan zitten en van de motorwarmte te profiteren, denk er dan aan dat je verbrandingsmotor ook dodelijke gassen produceert. Dus ga zeker nooit in een gesloten garage met dit soort warmte en je levenskansen experimenteren.
Drie uren zonder elektriciteit is slechts een speldenprikje. Een mini-oefening voor als het eens 3 weken wordt. En oefening baart kunst.
De volgende aflevering brengt: verlichting.
(Als je het eerste icoontje rechts in de donkere balk aanklikt kan je een melding ontvangen
zodra de volgende tekst verschijnt.)
(Zie opmerking: Mechelen 11/10/2014)