Uitstalramen schreeuwen met rode harten om uw euro’s. Zelfs de beenhouwer doet mee.
Kerstmis hebben we gehad. Het volgende grote feest wordt Pasen. Valentijn is uitstekend geschikt om het commerciële gat hiertussen te vullen.
Veel meer dan een naam en een sterf- of begraafdatum is er van onze heilige vriend niet bekend. En flarden van enkele mistige en mysterieuze verhalen.
Een schedel van één Sint Valentijn ligt (links) in een zijaltaar in de basiliek Santa Maria in Cosmedin in Rome. Het mooiste verhaal gaat over bisschop Valentinus van Terni. De regerende keizer Claudius II had een sterk leger nodig en hij verbood zijn soldaten de afleiding en emotie van het huwelijk. Een heidense soldaat en een gelovige Christen vrouw vroegen priester Valentijn hen te huwen. In strijd met de keizerlijke wetten deed hij dit. Waarna andere stelletjes zijn deur platliepen. Toen Claudius dit vernam werd hij gevangen genomen en gemarteld. In de gevangenis werd hij verliefd op de blinde dochter van cipier Asterius. De dag voor hij werd onthoofd (toen ook al erg in de mode), gaf hij een briefje voor haar mee: ‘Van je Valentijn.’ Toen zij het ontving, kon ze weer zien en het briefje lezen.
In 496 riep paus Gelasius I 14 februari uit tot de dag van de Heilige Valentijn. Bedoeling was, zoals vaak, een veel oudere heidense viering te verdringen.
De Lupercalia komt al voor in de Griekse mythologie. Priesters vereren in februari de god Pan die als volwassene geboren werd, met horens, baard, bokkenpoten en een staart. Hij is de god van de kudden en de herders. En heeft meestal een behoorlijk groot vijgenblad nodig om zijn Pan-fluit te bedekken.De Romeinen adopteren Pan als hun god Faunus, ook Lupercus genoemd. Deze demonengod heeft een wolvin, Luperca, als vrouw. Zij heeft Romulus en Remus, de stichters en bouwers van het oude Rome gezoogd en opgevoed (in de grot Lupercal).
Lupercalia werd van 13 tot 15 februari gevierd ter ere van Juno, de koningin van alle goden en godinnen en beschermgodin van de vrouw en het huwelijk; en Pan, de god van de natuur.
Volgens de Griekse historiograaf Plutarchus werden een hond en twee geiten ritueel geslacht, en de geitenhuid in riemen gesneden. Jonge mannen renden naakt door de straten van Rome, en sloegen met de riemen naar de zeer enthousiaste toegesnelde vrouwen. Iedere vrouw die geraakt werd zou zeer vruchtbaar (of zwanger) worden. (Ik betwijfel of die riemen daarvoor echt nodig waren.)
Voor dit belangrijk vruchtbaarheidsfeest werden de namen van ongehuwde jonge vrouwen in een grote kom gegooid (of in een Pan?). Ongehuwde mannen trokken om beurt een naam. Tijdens het feest waren de twee jonge mensen samen, om hun maagdelijkheid te verliezen. Orgie-achtige toestanden bleven tot in de middeleeuwen in voege.
Toen in Europa het christendom opkwam, werd dit heidense feest door de Kerk verboden en was Valentijn een uitgelezen excuus om erotiek om te buigen tot romantiek.
Charles, Hertog van Orleans, die door de Engelsen gevangen gehouden werd in de ‘Tower of London’, schreef in 1415 om de tijd te verdrijven voor zijn vrouw romantische verzen die hij “valentines” noemde. Vandaar nu nog de kaartjes en de benaming.
Rond 1840 verspreidde de Europese traditie zich ook naar de Verenigde Staten, en in 1847 werd in Boston de eerste massaproductie van kanten Valentijnskaarten opgezet.
14 februari werd de dag waarop je iemand anoniem kon verrassen met een kaartje of gedicht ondertekend door ‘Valentijn’. Naamloze kaartjes per post werden in het streng Victoriaanse Engeland steeds meer betaalbaar en populair. De aanbedene in kwestie moest dan te weten komen wie haar beminde.
In de Verenigde Staten heeft men uit commercieel oogpunt de nadruk van anonieme aanbidding naar reguliere liefde verlegd. Dat brengt meer op. De Dag der Geliefden is in België en Nederland op korte tijd, sinds midden jaren ’90 ook een commercieel succes geworden. Naast geliefden, ook een feestdag voor postbedrijven en bloemisten. Net als secretaressedag en Halloween maakt de commerce er een verkoop van alles en nog wat van: rozen, parfum, lingerie, etentjes, juwelen, chocola en hartvormige prullaria.
Cupido’s met pijl en boog komen ook uit de Romeinse mythologie. Cupido was de zoon van Venus, de godin van de liefde. Een pijl uit zijn boog kon een nietsvermoedende begeerde mens of god raken en er voor zorgen dat die verliefd werd.Mijn danspartner Magda vertelde onlangs nog over de ook wel grappige kant waar een drukbezocht restaurant jaarlijks in die periode naar uitkeek. Op 13 februari komen de heren er dineren, met hun maîtresse. En op de 14de nogmaals, braaf met hun vrouw.
In Japan en Korea vieren ze Valentijnsdag op twee momenten. Op 14 februari geven de vrouwen een cadeautje aan de mannen en op 14 maart is het omgekeerd.
Voor het volgende jaar kan je nu allicht op e-bay koopjes doen vanaf 16 februari.
Modderman, de realiteit van deze ‘winter’.
