Zouden files niet snel drastisch afnemen als we de kosten en lasten ervan niet meer bij werknemers en gemeenschap, maar bij werkgevers en investeerders zouden leggen?
Ik heb ooit een tijd in Brussel gewerkt. Met de wagen, of met de trein; het duurde ongeveer even lang. Meer dan 2 uren. Enkel. Dus om 8 uren te presteren, moest ik zelf ook nog meer dan 4 uren investeren. Plus 12 uren per dag spenderen voor mijn werkgever, die ruim 1/3de hiervan niet betaalde.
Als ik mijn loon per uur zou uitrekenen voor 12,25 effectieve i.p.v. de 8 betaalde uren, lag dit dus ca. 37% lager. Daarbovenop zou ik ook nog de kosten voor vervoer in mindering moeten brengen. En het feit dat ik daarbuiten thuis nauwelijks nog iets kon doen. Ik moest meestal vertrekken als het nog donker was, en kwam weer terug als het weer donker was. Moe. Geen kans, tijd of zin meer om nog iets te doen. Dus ook geen sociaal leven meer.
Hoe eerlijk is het om die lasten bij de werknemer te leggen? Die vraagt daar toch niet om? En omdat alle werknemers ongeveer in dezelfde periode moeten werken op dezelfde dom gekozen concentratieplaatsen, duren de verplaatsingen ook nog veel langer dan normaal. Een mens wordt ziek en depressief van de ‘traag verkeer… aanschuiven… file…’ berichten op de radio. Vrij letterlijk. Van de stress en de uitlaatgassen.
De kosten voor de infrastructuur en de volksgezondheid zijn voor de gemeenschap. Denk aan wegen aanleggen en herstellen, bermen maaien, zwerfvuil verzamelen, verlichting, signalisatie, politie, camera’s, bruggen en tunnels. En aan ongevallen met alle bijhorende ellende. Meestal in ‘de spits’.
Ik heb een vaag vermoeden dat als die verplaatsingskosten ten laste van de werkgevers zouden zijn, er veel creatiever gezocht zou worden naar oplossingen. En er ook sneller betere oplossingen zouden komen. Dat de verplaatsingstijd gewoon als werktijd moet worden vergoed lijkt met logisch. Ik zou me in dat geval 4,25u/dag verplaatsen, en nog 3,75 uren in het bedrijf presteren. Ik zou dan 8 uren gewerkt, en terug een wat normaal leven hebben.
Oké, er mag wat genuanceerd worden. Een werknemer mag ook wat investeren. Laten we voorstellen: 5 maal per week 20 minuten heen en 20 minuten weer. De rest is werktijd. Plus een transportvergoeding. Afhankelijk van het middel: te voet, fietsen, auto, carpoolen, openbaar vervoer, wachttijd. En combinaties daarvan. Maar om het niet te moeilijk te maken kunnen we beginnen met een te onderhandelen forfait. Wil je als bedrijf een werknemer echt van ver laten aanrukken, dan mag daar iets tegenover staan. Waarom zou dat enkel voor de hoogste lonen via bedrijfswagens en tankkaarten bespreekbaar zijn?
Dingen als een herlocatie van (delen van ) een bedrijf, of thuiswerk, of verhuispremies worden hierdoor allicht ook makkelijker bespreekbaar. Spreiding van werkuren of glijdende werkuren kunnen de reistijden al behoorlijk bekorten. Efficiënt carpoolen kan tot 3 op de 4 wagens van de weg houden. Betrouwbaar openbaar vervoer ook. Gewoon stipt, en zonder maandelijkse tot wekelijkse stakingen.
Goede fietspaden en stimuli voor (elektrische) fietsen (oplaadpunt, douche…) kunnen mee zorgen voor een rustiger en gezonder verkeer.
En door de verminderde drukte en stress zullen er allicht minder ongevallen gebeuren, en zullen er minder files en een vlotter verkeer zijn.
Natuurlijk zullen werkgevers steigeren dat dit absoluut niet kan. Te duur is. Geen werkgeverskost is. Geen echte oplossing voorstelt. Te belastend is voor het bedrijf. Doorgerekend zal worden aan de consument. Niet de verantwoordelijkheid van het bedrijf is. Moeilijk te organiseren is. Onbetaalbaar wordt. Een politieke oplossing vraagt.
En waarom zouden werknemers niet precies hetzelfde kunnen of mogen zeggen? Dat de verplaatsing voor hen te duur is. Geen werknemerskost is. Geen oplossing (maar een probleem) is. Te belastend is voor gezondheid, milieu en sociale leven. Ten koste gaat van het te besteden inkomen. Niet de verantwoordelijkheid is van de werknemer. Moeilijk te organiseren is. Onbetaalbaar wordt. Een politieke oplossing vraagt.
In geval van files moét een oplossing misschien wel kort door de bocht zijn.