Weggooien bestaat niet. Alleen voor kortzichtige struisvogels die gemakshalve aannemen dat iets ‘weg’ is als ze het zelf niet meer zien. Als peuters die zich verbergen door hun handen voor hun ogen te houden.
Netjes in de vuilbak is ook niet weg. Het Amerikaanse woord voor stortplaats is ‘landfill’. Ook hier werden vroeger moerassige gebieden gevuld met gedumpt afval. Zodat we tegenwoordig aan ‘landfill mining’ en industriële archeologie kunnen doen. Ook bij verbranding komen (giftige) gassen en fijn stof in de atmosfeer, en blijven er assen met mineralen en metalen als reststof over. Niets gaat helemaal weg. De natuur heeft al eeuwenlang een betere oplossing: alle bestanddelen hergebruiken in een eeuwige kringloop.
Ik geloof niet dat weggooien in onze natuur ligt. Als we geld uitgeven aan toestellen willen we dat die lang meegaan. Maar producenten denken daar anders over. Die willen verkopen en blijven verkopen. Ze produceren zo goedkoop mogelijk, en verkopen zo duur mogelijk. Niet zo duurzaam mogelijk. Er zijn talloze voorbeelden van producenten die slijtage inbouwen in hun product. Sneller slijtende kunststoftandwielen, te dunne snoeren, zelfs ingebouwde chips die na een vastgestelde tijd of een aantal afdrukken de printergebruiker doen geloven dat het ding niet meer werkt! Planned Obsolescence noemen ze hun euhhh… ‘economische filosofie’.
Daarnaast worden dingen vaak ook zo gemaakt dat ze moeilijk of niet te herstellen zijn. Kunststof onderdelen worden zo ontworpen en vast geklikt dat ze breken bij het openen. Of vastgelijmd, gerild of gesmolten. Probeer maar eens een transformator te openen. Elektronische componenten worden onbereikbaar ingegoten. Door afwisselend nieuwe apparaten (gsm, computer..) en daarna software te lanceren wordt iedereen meegesleurd in een consumptiespiraal.
Ik ben nog opgevoed door ouders die oorlog en honger hebben meegemaakt. Er werd niets weggegooid. Kleding ging van vader naar zoon, en van groot naar klein. We leerden sokken stoppen en mazen. Met naald, draad en een houten ei in de kous. Het motor jack van mijn vader kreeg nieuwe manchetten en kraag. In een andere, passende stof. Ik heb het nog jaren gedragen. Van afgedankte kleding werden de naden losgetornd en de lappen herbruikt. Zodat mijn broer John op school heel fier kon zeggen: ‘Ik heb een nieuwe broek van ons vader zijn oude jas!’
Wat stuk ging leerden we zelf herstellen. Een blikken speelgoedauto. Een lekke band. Een fietsketting. Een kettingzaag. Ook al kende je er niets van. Proberen maar. Alles zorgvuldig demonteren en schoonmaken. Logisch nadenken. En inderdaad vaak dat ene, legendarische schroefje over hebben. Dus alles nog maar eens over doen. Er waren nog geen handleidingen en schema’s te downloaden. En geen ‘How to…’ filmpjes op You Tube. En geen secondenlijm. Of duct tape.
We herstelden het. Zonder te denken aan de uren tijd die we besteden. Zonder die om te rekenen in geld. Zonder de redenering: nieuw kopen is goedkoper dan herstellen. Van elektronica heb ik geen kaas gegeten. Maar vaak kan Ludo me dan wel helpen. Met meten, testen, begrijpen en herstellen. Het is een andere ingesteldheid. Een uitdaging: het is stuk, maar ik kan uitzoeken wat er mis is, en het in orde maken. En zo’n herstelling van 150 euro is dan vaak gedaan door een componentje van 1,5 euro te vervangen. Zinvol dus, en niet alleen voor autoruiten.
Gelukkig zijn er nog handige Harries en Henriettes die met hun vaardigheden als vrijwilligers in Reapair Café’s ook anderen helpen. Milieubewuste consumenten vinden steeds vaker de weg naar deze initiatieven die vanuit Nederland sinds 2009 de westerse weggooiwereld veroveren. Midden 2013 waren er in België al een 40-tal initiatieven. Een mooi voorbeeld van een burgerinitiatief, een grassrootsbeweging, waarbij niet de beleidsmakers, maar de burgers een ontwikkelingen starten.
Het Repair Café in Kuringen had in april 2014 in Vlaanderen de primeur om als eerste een 3D printer te gebruiken om zelf onvindbare onderdelen te maken.
De (meestal maandelijkse) activiteit wordt vaak gekoppeld aan een Ruil- en weggeefbeurs. Het zijn niet enkel bewuste en duurzame initiatieven, maar ook lokale, sociale buurtactiviteiten.
Op vrijdag 28/11 zal er in De Ploeg in Diepenbeek eentje doorgaan (vanaf 14u).
Voor je eigen omgeving kan je de website (of nl) raadplegen.