Tag archieven: newspeak

Newspeak: woorden liegen

Ze liegen u voor.
Ze liegen voor u.
In verband met een gepland koninklijk bezoek heb ik eens ooit de hofmaarschalk van de koning op bezoek gehad. Na een bespreking over veiligheid en protocol gaf ik het selecte gezelschap een korte rondleiding. Toen we daarvan terugkwamen vroeg de hofmaarschalk of hij ook ergens zijn handen kon wassen?  Natuurlijk kon dat. Heb ik heel naïef uitgelegd. Zowel in het keukentje net om de hoek, als bij het toilet waar er ook een wastafeltje was.
Ik heb er nog vaak plezier in als ik daaraan terug denk. Natuurlijk vraagt zo’n man als ie naar het toilet moet  niet: “Waar kan ik gaan pissen?’ Dan had ik hem uiteraard ook niet naar de keuken verwezen.
Krom taalgebruik is een kunst geworden. Newspeak of dubbel spraak omschrijft negatieve dingen op een positieve manier. Of andersom. Het camoufleert de eigenlijke betekenis en misleidt de luisteraar. Het sanitair gebruiken i.p.v. naar het toilet gaan is een van de leukere voorbeelden.
Het wordt vaak gebruikt om beleefd en tactvol te zijn, of politiek correct, en zelfs (té) positief.
Om nachtvluchten te promoten wordt er gevlogen ‘ in de rand van de nacht’ en ‘we gaan voor een 24-uurs economie’. Wereldleiders poseren met medewerkers en veiligheidspersoneel in een afgezette straat in Parijs en suggereren dat ze op kop lopen in een betoging voor Charlie Hebdo. (En sommigen gebruiken de foto pas nadat de deelnemende vrouwen er netjes uit weggewerkt zijn.)
Vooral in conflictsituaties (= oorlogen) is de informatie (= propaganda) die als voorlichting (= misleiding) gegeven wordt vaak subtiel (= belachelijk) meesterlijk. Meestal ook minder doorzichtig dan de rechttoe rechtaan leugens à la Chemical Ali.
Wij tegen zij, goed tegen kwaad wordt tot het uiterste gedreven, terwijl eigenlijk beide partijen elkaar gruwelijk uitmoorden om zoveel mogelijk winst te maken (grondgebied, grondstoffen, olie….). Ze doen hetzelfde. Maar noemen het anders als ze het zelf doen.
ordehandhavers, patriotten, vrijheidsstrijders, bevrijders, soldaten
schoonvegen
vredesmissie
doorgedreven ondervragingstechnieken
uitschakelen, elimineren, overwinnen
strategische terugtocht
vergeldingsacties
bevrijding (van), annexatie
bevrijde gebieden
smart bombs (slimme bommen)
terroristen, vijanden, agressors, bezetters, guerrilla’s, huurlingen
platbombarderen, vernielingen
inval, aanval
martelingen
afmaken, vermoorden, doodschieten
op de vlucht slaan
terreuraanslagen
inval, aanval
bezette gebieden
bommen, wapentuig
Maar ook in andere netelige situatie worden de stekels met zoetgevooisde woorden omfloerst.
inkrimping van de organisatie
senioren, of mensen met (veel) ervaring
neerleggen (jagerslatijn)
laten inslapen
naar de hemel, in de Heer ontslapen, naar het eeuwige leven
niet zo goed
struis of goed gezond
speciaal (uitzicht, smaak)
niet erg netjes
blanke expats
ontslaan van personeel
ouderen, oudjes
doodschieten
euthanasie
dood
slecht
te dik of te vet
lelijk, vies
vuil, smerig
(gekleurde) immigranten
Interesten of bedrijfsopbrengsten dalen, maar dat geeft niet want we noemen het negatieve groei.
Het verdraaien van de waarheid of het mooier doen voorkomen of misleiden door eufemismen wordt Newspeak genoemd.
En tegenwoordig is het helemaal ‘in’ om de verkoop te stimuleren door alles en nog wat met een groen sausje te overgieten en ‘eco’ te noemen, al moeten de redenen daarvoor vaak ver gezocht worden. Deze trend wordt greenwash genoemd. Je brein wordt er door misleidt. Termen als ‘recycleerbaar’ (in theorie, in de praktijk gebeurt het toch nooit) en ‘biologisch afbreekbaar’ (weliswaar in giftige stoffen en over een periode van 500 jaar) worden daarbij kwistig rondgestrooid.
Als je met groene zeep een groene auto wast, blijft rijden een vervuilende activiteit. Maar het lijkt bijna… groen. Net als de nieuwe wikkel rond recente colaflesjes.
Het is niet makkelijk om achter het klatergoud van mooie woorden de grauwe werkelijkheid te (willen) zien.